1887 թ․ այս օրը՝ մարտի 20-ին, Քութայիսի քաղաքում ծնվել է հայ արևելագետ, հնագետ, հասարակական գործիչ Հովսեփ Օրբելին։
Հովսեփ Օրբելին 1904 թ. ընդունվում է Ս.Պետերբուրգի Կայսերական համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետ, այնուհետև 1907 թ. Արևելյան լեզուների ֆակուլտետ:
Փայլուն կերպով ավարտում է Արևելյան լեզուների ֆակուլտետը` միաժամանակ անցնելով պատմաբանասիրական ֆակուլտետի լրիվ դասընթացը:
1906 թ. ամռանը Օրբելին առաջին անգամ գնում է Անի մասնակցելու քաղաքամայր Անիի պեղումներին: Օրբելու համար Անիի պեղումները հնագիտական հիանալի դպրոց են եղել:
Դառնալով Նիկողայոս Մառի աշխատակիցը` նա այլ պարտականությունների հետ մեկտեղ տնօրինում է Անիի հնադարանը:
Օրբելին պատրաստում և հրատարակում է «Անիի շարքում» պեղվող քաղաքի ուղեցույցը, հրատարակում ևս մեկ հանրամատչելի գրքույկ` «Անիի ավերակները» վերնագրով:
Օրբելին հնագիտական պեղումներ է կատարել Վանում, Գառնիում, Ախթամարում, Ամբերդում, Դաղստանում:
ՀՍՍՀ լուսժողկոմի կազմում ստեղծված «Հուշարձանների պահպանության կոմիտեն»՝ վերանվանված «Հնության կոմիտե», Հ. Օրբելու ղեկավարությամբ 1936 թ. հնագիտական պեղումներ են իրականացնում Ամբերդում։
Պեղվում են պալատ-միջնաբերդը, բաղնիքն ու հարակից տարածքը, Ամբերդաձոր տանող գաղտնուղին և այլ հատվածներ: Ընթացքում բացվում են պալատի մի քանի սրահներ, միջնաբերդի ջրամբարը և մուտքը, նաև բաղնիքի սենյակներն ու ջրամատակարարման կավե և երկաթե խողովակները։ Հավաքագրվում և վերծանվում են Ամբերդի և շրջակա վայրերի վիմական արձանագրությունները։
Ամբերդի հետ կապված Օրբելին գրում է «XII դարի բաղնիքը և ծաղրածուն» աշխատությունը:
Նրա գրչին է պատկանում նաև «Ախթամար» հիմնարար աշխատությունը, Արևմտյան Հայաստանի միջնադարյան պատմական հուշարձանների ուսումնասիրությունը:
Օրբելին ցուցակագրել է հայկական վիմագիր արձանագրությունները, ուսումնասիրել հայկական և քրդական կենդանի բարբառները, կազմել բառարան, կրկնօրինակել մի շարք հայկական վիմագրեր, քարտեզագրել հնագույն ճարտարապետական հուշարձաններ:
1920-ից մինչև 1951 թվականը աշխատել է Սանկտ Պետերբուրգի Պետական Էրմիտաժում` սկզբում որպես ֆոնդապահ, այնուհետև Արևելքի բաժնի հիմնադիր և վարիչ, իսկ 1934թ.` Էրմիտաժի տնօրեն:
Մահացել է 1961թ. փետրվարի 2-ին Ռուսաստանի Խորհրդային Հանրապետության Լենինգրադ քաղաքում:
1982թ. հուլիսի 6-ին ակադեմիկոս Լևոն Օրբելու 100-ամյակի առթիվ Ծաղկաձոր քաղաքում բացվում է Օրբելի եղբայրների՝ Հովսեփի, Ռուբենի և Լևոնի տուն-թանգարանը։
Հովսեփ Օրբելու արխիվային լուսանկարներից պահվում է «Պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի ֆոնդերում։
